Op 4 mei herdenken we de slachtoffers van oorlogsgeweld en vredesoperaties sinds het begin van de Tweede Wereldoorlog. Hieronder leest u de toespraak van Carla Breuer tijdens de herdenking in Voorhout. Hierin verwijst zij naar een open brief die zij onlangs schreef. In de brief roept burgemeester Carla Breuer op om met elkaar in gesprek te blijven en een halt toe te roepen aan antisemitisme en elke andere vorm van discriminatie. In Sassenheim waren de wethouders Reny Wietsma en Heleen Hooij aanwezig. In Warmond hielden Elsbeth Koek en Marlies Volten een toespraak.
‘Het is niet moeilijk om stil te zijn, toch wist ik al vroeg: rouw past nooit in twee minuten.’ Een treffende zin uit het gedicht van dichter Lucas Rijneveld bij de Nationale Dodenherdenking afgelopen jaar.
Waar dacht u aan? Wat speelde er door uw hoofd, in de twee minuten stilte? Wie herdenkt u, waar staat u bij stil? Ongetwijfeld vult elk van ons deze twee minuten op onze eigen manier in. Misschien is er familie omgekomen in de oorlog. Of denkt u aan een oom die naar Duitsland moest om te werken, aan een oma die heimelijk verzetskranten rondbracht, aan verwanten die honger leden. Of aan de gruwelijke vervolgingen van hele bevolkingsgroepen: Joden, Sinti, Roma, homoseksuelen en de ellende van bezetting, onvrijheid, ontberingen.
We mogen nooit vergeten wat er gebeurd is en moeten de levensverhalen blijven delen. Van de Voorhoutse verzetsman Jan van Kampen, die in februari 1945 werd gefusilleerd in concentratiekamp Amersfoort. Van de Warmondse burgemeester Ketelaar die vlak na Dolle Dinsdag door de bezetters werd doodgeschoten, zonder enig proces. Van de Sassenheimse boekhouder Jan Barendrecht, die werd opgepakt op beschuldiging van spionage voor de Engelsen en in Berlijn gefusilleerd werd.
Misschien denkt u aan de slachtoffers van oorlogen en vredesmissies na 1945. Aan mensen die uitgezonden werden naar elders – en daar het leven verloren. Jarenlang hebben we de verschrikkingen uit het verleden herdacht in de overtuiging dat wij dit nooit meer zouden meemaken. Maar als ik kijk naar de wereld van vandaag, dan lijkt vrede steeds verder weg en de oorlog steeds dichterbij.
We zien in ons eigen land dat mensen vaker tegenover elkaar lijken te staan. Dat verschillen worden uitvergroot. Dat er meer boosheid, onvrede, onrust is. Conflicten elders hebben ook hun invloed op onze samenleving, waardoor mensen worden achtergesteld, gediscrimineerd of zelfs aangevallen om wie zij zijn of wat hun afkomst is – een zeer zorgelijke ontwikkeling.
Wanneer ik terugdenk aan de viering van 75 jaar vrijheid, in 2020, durf ik bijna niet aan mijzelf toe te geven dat we toen niet hadden kunnen voorzien dat de wereld en ons land er zó anders uit zou zien, vier jaar later. Dat de Joden, die in de Tweede Wereldoorlog enorme verschrikkingen hebben meegemaakt en waarvan er bijna 6 miljoen zijn vermoord, nu weer geconfronteerd worden met een toenemend antisemitisme. Daarom vond ik het nodig om in een brief op te roepen samen tegen antisemitisme en alle andere vormen van discriminatie op te staan. Dit hoort niet in onze samenleving, dit willen we niet!
Al deze zaken gaan door mijn gedachten - en niet alleen in de twee minuten zojuist. Ik voel mij betrokken bij wat er speelt. Ik verlang naar een omgekeerde beweging. Toenadering. Luisteren naar elkaar. Begrip tonen. Verschillen overbruggen. Vreedzaam samenleven. Ik denk aan de wijze woorden van Eleanor Roosevelt, groot voorvechtster van de Universele Rechten van de Mens die in 1948 werden opgetekend. Zij benadrukte altijd, dat mensenrechten in het klein, dicht bij huis beginnen.
Het doet mij eens te meer beseffen dat vrijheid vraagt om verantwoordelijkheid nemen. Elk van ons heeft daar een rol in. U en ik. Het begint met een groet. Een open gesprek met de ander zonder te oordelen. Begrip voor een ander standpunt. De ander de ruimte geven om zichzelf te zijn.
De wereldvrede hebben wij niet in de hand. Maar wel de vrede in onze eigen straat. In onze wijk. In ons dorp. In onze gemeente. Het begint bij u en mij, laten wij ons dat blijvend realiseren.
