Opvang vluchtelingen

Hoeveel vluchtelingen verblijven er in de opvang? Komen ze vanwege armoede? Is de opvang luxe? Werken asielzoekers? Veroorzaken ze veel overlast? Het COA, krijgt regelmatig vragen over asielzoekers en hun leven in de opvang. Zeker als er een nieuwe opvang ergens van start gaat. Asielopvang is bovendien onderwerp van maatschappelijke discussie waar snel misverstanden ontstaan. Ben jij benieuwd hoe het zit met de asielopvang en wil je goed geïnformeerd het gesprek hierover aangaan? De serie ‘Wat is waar over asielopvang?’ neemt je mee in de feiten.

De Spreidingswet verplicht alle gemeenten in Nederland om opvanglocaties voor vluchtelingen te verkrijgen. De gemeente zoekt naar geschikte en beschikbare locaties voor de duurzame opvang van vluchtelingen. De mogelijke opvanglocaties worden voorgesteld aan het COA om haalbaarheid te onderzoeken.

Het Centraal Orgaan Opvang Asielzoekers (COA) zorgt voor de opvang van vluchtelingen in Nederland tijdens de asielprocedure. Het COA biedt onderdak, begeleiding en zorg aan vluchtelingen tijdens hun verblijf in Nederland, vanaf het moment dat zij zich melden bij de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND). Dit is tot aan het moment dat zij een definitieve verblijfsstatus hebben gekregen of moeten terugkeren naar hun land van herkomst. Het COA biedt vluchtelingen in de opvang ook dingen zoals maaltijden, medische zorg, juridische ondersteuning en activiteiten gericht op het leren van de taal en integratie.

De Rijksoverheid is verantwoordelijk voor het asielbeleid en het toezicht op de uitvoering daarvan. Dit betekent dat de Rijksoverheid onder andere bepaalt wie er wel en niet in aanmerking komen voor asiel en hoe de asielprocedure verloopt.

Opvang van vluchtelingen is tijdelijke huisvesting van mensen die asiel hebben aangevraagd en wachten op de uitkomst van hun asielprocedure. De Rijksoverheid is verantwoordelijk voor het bieden van voldoende en geschikte opvanglocaties voor deze mensen. Dit gebeurt vaak in samenwerking met gemeenten en andere organisaties die betrokken zijn bij de opvang en integratie van vluchtelingen.

Op dit moment is er een groot tekort aan opvangplekken. Het Rijk heeft de spreidingswet hiervoor aangenomen. Hiermee is het voor de gemeente een wettelijke plicht om vluchtelingen voor een langere periode op te vangen. Het gaat hier om: Wet ‘gemeentelijke taak mogelijk maken asielopvangvoorzieningen’, ook bekend als de spreidingswet. Lees meer over de aanpak van de Rijksoverheid 

Met elkaar zorgen voor voldoende opvang van vluchtelingen met een goede verdeling over het land. Dat is de kern van de spreidingswet. In de wet komt vast te staan dat gemeenten medeverantwoordelijk zijn, naast het Rijk, voor de internationale en Europeesrechtelijke verplichting om opvang te bieden aan vluchtelingen. Uitgegaan wordt van samenwerking tussen gemeenten, een eerlijke en goede spreiding over het land, zoveel mogelijk vrijwillig ter beschikking stellen van opvangplaatsen en het voorkomen van crisisnoodopvang. Het creëren van een wettelijke taak voor gemeenten is onderdeel van een breed pakket aan maatregelen om uit de opvangcrisis te komen en te blijven. Het is bekend dat in het hoofdlijnenakkoord van het nieuwe kabinet de wens staat de spreidingswet in te trekken. Om de spreidingswet in te trekken moeten de Tweede kamer en de Eerste kamer akkoord gaan. Lees meer op de website van de Rijksoverheid

Tijdens de asielprocedure vangt het COA vluchtelingen op in verschillende soorten opvanglocaties. De meeste vluchtelingen gaan in Nederland eerst naar Ter Apel. Daar melden ze zich bij het aanmeldcentrum van deImmigratie- en Naturalisatiedienst (IND). Daarna verblijven ze in principe 3 tot 10 dagen in een centrale ontvangstlocatie in Ter Apel of Budel. Tijdens de algemene asielprocedure verblijven vluchtelingen tijdelijk in een proces opvanglocatie. Krijgen ze een verblijfsvergunning? Of gaat de IND hun asielaanvraag verder beoordelen in de verlengde asielprocedure? Dan gaan zij naar een asielzoekerscentrum. Lees meer op de website van het COA.

• Ontheemden: mensen die hun eigen land ontvluchten vanwege vervolging, oorlog of geweld, en die bescherming zoeken in een ander land
• Vluchtelingen: mensen die hun eigen land ontvluchten en asiel aanvragen in een ander land. Ze moeten aantonen dat ze vluchten voor vervolging of gevaar en in aanmerking komen voor bescherming onder internationaal recht. Asielzoekers worden tijdens de behandeling van hun asielaanvraag opgevangen in asielzoekerscentra (AZC’s)
• AMV: alleenstaande minderjarige vreemdeling: is bij aankomst in Nederland jonger dan 18 jaar (minderjarig), komt van buiten de Europese Unie (EU), is naar Nederland gekomen zonder ouder(s) of een andere persoon die de verantwoordelijkheid over de jongere heeft
• Statushouders: mensen die een asielverzoek hebben ingediend en een verblijfsvergunning hebben gekregen (‘verblijfsstatus’). Vanaf dat moment hebben ze ook recht op een woning in Nederland
• Noodopvang: tijdelijke opvang voor asielzoekers, die vaak net zijn aangekomen in Nederland, en wachten op verdere verwerking van hun asielaanvraag. Het COA heeft op dit moment te weinig plekken. Om toch iedereen die in Nederland asiel aanvraagt op te kunnen vangen, zijn extra opvanglocaties nodig; de tijdelijke noodopvang door gemeenten
• Crisisnoodopvang: een vorm van opvang die bedoeld is voor mensen die op korte termijn en direct een veilige plek nodig hebben omdat ze zich in een crisissituatie bevinden. Officieel is dit voor de duur van 72 uur
• Asielzoekerscentra: dit zijn speciale opvangcentra voor asielzoekers, waar ze kunnen verblijven terwijl hun asielverzoek wordt verwerkt

Na binnenkomst in Nederland worden alle vluchtelingen geïdentificeerd en geregistreerd door de vreemdelingenpolitie en de IND. De Koninklijke Marechaussee onderzoekt eventuele documenten nader. De mensen worden gecontroleerd op tbc en krijgen een medische intake.

Het is een wettelijke taak voor gemeenten om een opvanglocatie voor vluchtelingen te realiseren. Er is een tekort aan opvangplekken. Daarom is de zoektocht naar een of meer geschikte opvanglocaties in onze gemeente al gestart.

Uit het onderzoek naar locaties zijn twee locaties gekomen die mogelijk geschikt zijn: de vrachtwagenparkeerplaats Teylingerdreef en de Eikenhorstlaan in Voorhout. Deze worden verder onderzocht met het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA).

Iedereen kon van juli tot half september 2024 locaties doorgegeven aan de gemeente. Inzendingen zijn via de website ingediend. Er stond een oproepen online en op de gemeentepagina. Ook hebben wij, als gemeente zelf, locaties ingebracht. Dit heeft geleid tot 13 locaties die onderzocht en beoordeeld zijn. Daar zijn twee mogelijk geschikte locaties uitgekomen: de vrachtwagenparkeerplaats Teylingerdreef en de Eikenhorstlaan.

In april 2024 is er een raadsvergadering geweest waar gemeenteraadsleden meedachten over wat zij belangrijk vinden voor een opvanglocatie. Een klankbordgroep van inwoners heeft dit ook gedaan. Ook moet de locatie voldoen aan de wetten en regels en wat het COA belangrijk vindt. 

Voor de mogelijke opvanglocatie onderzoeken wij of we 80 alleenstaande minderjarigen vreemdelingen (AMV’ers) kunnen opvangen. Dit heeft de gemeente eerder gedaan in Sassenheim achter de brandweer.  Het is nog te vroeg om te weten wie er precies komen, en waar zij vandaan komen. Op de tweede mogelijke locatie willen we flexwoningen voor jongeren bouwen. 

Het COA is verantwoordelijk voor de exploitatie van de locaties en daarmee ook voor de kosten. Zij kopen de grond of het gebouw, huren het van de gemeente, of van de eigenaar van de grond of het gebouw.

De gemeente en het COA. Het COA besluit of de locatie geschikt gemaakt kan worden voor een opvanglocatie voor vluchtelingen. Is de locatie geschikt, dan sluit het college van de gemeente een bestuursovereenkomst met het COA.

Voor de bouw van een opvanglocatie is er waarschijnlijk een omgevingsvergunning nodig. In sommige gevallen is er ook toestemming nodig vanuit de Provincie. Hiervoor is het COA ook verantwoordelijk. Een omgevingsvergunning is een vergunning die nodig is voor bepaalde activiteiten die invloed hebben op de fysieke leefomgeving, zoals het bouwen van een nieuw gebouw of het veranderen van een bestaand gebouw.

Als er een omgevingsvergunning nodig is, moet het COA een aanvraag indienen bij de gemeente. De gemeente beoordeelt de aanvraag en bepaalt of de locatie voldoet aan de vereisten en regelgeving op het gebied van bijvoorbeeld veiligheid, gezondheid en milieu. Als de aanvraag wordt goedgekeurd, kan het COA beginnen met de bouw van een opvanglocatie voor vluchtelingen. De precieze procedures en vereisten voor een omgevingsvergunning kunnen verschillen per situatie.

Wanneer een gemeente geen locatie aandraagt, kan het zijn dat het Rijk zelf op zoek gaat in die gemeente. En wanneer zij dan wel een locatie vinden die zij geschikt vinden, kan het Rijk – met de spreidingwet – een aanwijzing geven en is de gemeente verplicht om mee te werken.

Nee. Het is niet de vraag óf er vluchtelingen komen, maar wel hoe. Inwoners hebben hierover meegedacht en hebben in de zomer van 2024 mogelijke locaties met ons gedeeld. Later kunnen omwonenden meedenken met het COA over het ontwerp van de locatie en opvang in de wijk. 

De direct omwonenden hebben een brief ontvangen met informatie. Ook zijn zij uitgenodigd voor een besloten inloopbijeenkomst.  

April

• Gesprek met raad op 15 en 25 april over wensen voor een opvanglocatie.

Mei

• Klankbordgroep bewoners komt samen op 15 en 29 mei om wensen voor een opvanglocatie te bespreken.

Juni

• Vaststellen: Hoe beoordelen we een opvanglocatie?

Juli

• Oproep aan inwoners om mogelijke locaties door te geven aan de gemeente (tot half september).

Oktober

• Beoordeling locaties met gemeente, Provincie Zuid-Holland en COA.
• Bekend maken mogelijke locaties voor opvang van vluchtelingen.
• Informeren van direct omwonenden en andere mensen die betrokken zijn.

November

• Inloopbijeenkomst voor direct omwonenden.
• Verder onderzoek naar welke locatie voor vluchtelingen wordt.

Begin 2025

• Voorkeurslocatie COA bekend.
• Vaststellen van de locatie door gemeente.
• Opstellen ontwerp COA en doen van verder onderzoek.
• Gesprek met omwonenden over ontwerp van de locatie en opvang in de wijk.

In april 2024 is er een raadsvergadering geweest waar de gemeenteraadsleden aandachtspunten hebben meegegeven rondom de te realiseren opvanglocatie(s). Een klankbordgroep van betrokken inwoners heeft ook meegedacht over de uitgangspunten. Samen met de wet- en regelgeving, richtlijnen van het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) en de haalbaarheid (financieel en organisatorisch) heeft dit geleid tot een vastgesteld afwegingskader. Dit was nodig om alle locaties op dezelfde manier te beoordelen. In dit afwegingskader staan zaken als: van wie is het perceel? Hoe zit het met de ontsluiting? Zijn er voorzieningen in de buurt?